बालबच्चालाई ५ वर्ष पुग्नु अगाडि सिकाउनु पर्ने कुराहरु
बालबालिकालाई सानै उमेरदेखि नै सही गुणहरू सिकाउनु अभिभावकको महत्वपूर्ण दायित्व हो। जब बच्चा ५ वर्षको हुन्छ, उसले धेरै आधारभूत गुणहरू सिकिसकेको हुनुपर्छ जसले उसको भविष्यलाई सकारात्मक दिशामा लैजान सक्छ। यी गुणहरू सिकाउन अभिभावकले घरमै विभिन्न गतिविधि र अभ्यासहरू मार्फत बच्चालाई उत्प्रेरित गर्न सक्छन्।
यहाँ केही महत्वपूर्ण कुराहरु छन् जुन बालबालिकाले ५ वर्ष पुग्नु अगाडि सिक्नुपर्ने हुन्छ:
१. आधारभूत स्वच्छता
स्वास्थ्य र स्वच्छता बालबालिकाको जीवनमा अति महत्त्वपूर्ण हुन्छ। बच्चालाई सानैदेखि नै व्यक्तिगत स्वच्छताको महत्त्व बुझाउनु आवश्यक छ।
कसरी सिकाउने:
- हात धुने बानी : खेल्न गएको वा खाना खानु अघि बच्चालाई हात धुन सिकाउनुहोस्। यसलाई रमाइलो बनाउँदै गीत गाएर वा हात धुने समयलाई खेलको रूपमा प्रस्तुत गर्न सकिन्छ।
- दाँत माझ्ने : बच्चालाई बिहान र राति दाँत माझ्ने महत्त्व सिकाउनुहोस्। उसलाई आफ्नै ब्रस दिएर आफैँले दाँत माझ्न प्रेरित गर्नुहोस्।
२. शिष्टाचार र अरूलाई सम्मान
बच्चालाई अरूसँग कसरि राम्रोसँग बोल्न र सम्मान गर्न सिकाउनु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ।
कसरी सिकाउने:
- 'धन्यवाद', 'कृपया', 'माफ गर्नुहोस्' भन्ने शब्दहरू प्रयोग गर्न बच्चालाई सधैं उत्प्रेरित गर्नुहोस्।
- अभिभावकले आफैँ उदाहरण देखाउनु पर्छ। बच्चालाई तपाईँले अरूसँग गर्ने व्यवहार मार्फत सिकाउन सक्नुहुन्छ।
३. भावना व्यक्त गर्न सिकाउने
बच्चाले आफ्नो खुशी, दुख, रिस जस्ता भावनाहरू कसरी व्यक्त गर्ने र कसरी नियन्त्रण गर्ने भनेर बुझ्नुपर्छ।
कसरी सिकाउने:
- बच्चासँग नियमित संवाद गर्नुहोस्। उसले आफ्नो भावना व्यक्त गर्न सहज महसुस गर्ने वातावरण सिर्जना गर्नुहोस्।
- उसले कुनै भावनालाई नियन्त्रण गर्न नसकेमा, उदाहरण दिँदै शान्त रूपमा सो भावनालाई कसरी व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ भनेर सिकाउनुहोस्।
४. समयको महत्त्व
बालबालिकालाई समयको महत्त्व बुझाउनु र समय अनुसारको अनुशासनमा राख्नु सानै उमेरदेखि नै आवश्यक छ।
कसरी सिकाउने:
- बच्चालाई कुनै काम गर्न समय निर्धारण गरेर दिनुहोस्, जस्तै खेल्ने समय, खाना खाने समय, सुत्ने समय आदि।
- यसले बच्चामा समयबद्धताको भावना विकास गर्छ।
५. जिज्ञासा
बच्चालाई नयाँ कुराहरू सिक्न र अन्वेषण गर्न उत्प्रेरित गर्नु उसको बौद्धिक विकासको लागि महत्त्वपूर्ण छ।
कसरी सिकाउने:
- बच्चाको प्रश्नहरूको उत्तर दिनुहोस् र नयाँ कुरा सिक्न प्रोत्साहित गर्नुहोस्।
- उसलाई पुस्तक पढ्न वा नयाँ खेल खेल्न प्रेरित गर्नुहोस् जसले उसको सोच्न र बुझ्न सक्ने क्षमता विकास गर्न सहयोग गर्छ।
६. निर्देशन मान्ने
बालबालिकाले निर्देशनहरू सुन्न र पालना गर्न सिक्नुपर्छ। यसले उसलाई विद्यालय र अन्य सामाजिक गतिविधिहरूमा सफल बनाउन मद्दत गर्छ।
कसरी सिकाउने:
- साना निर्देशन दिनुहोस्, जस्तै खेलौनाहरू स्थानमा राख्न, खाना पछि प्लेट उठाउन आदि।
- निर्देशन पालना गरेपछि प्रशंसा गर्नुहोस् ताकि उसमा सकारात्मक बानीको विकास होस्।
७. समस्या समाधान गर्ने सीप
बच्चालाई समस्याहरू समाधान गर्न र समाधानको उपाय खोज्न सानै उमेरदेखि नै उत्प्रेरित गर्नुपर्छ।
कसरी सिकाउने:
- बच्चालाई कुनै खेल वा समस्या दिएर त्यसको समाधान निकाल्न दिनुहोस्। उदाहरणका लागि, ब्लकबाट कुनै भवन बनाउन लगाउनुहोस्।
- यदि उसले गल्ती गर्यो भने, त्यो गल्तीबाट सिक्न प्रोत्साहित गर्नुहोस्।
८. बाँड्न सिकाउने
बाँड्न सक्ने क्षमता बालबालिकामा सानै उमेरदेखि नै विकास गर्नु आवश्यक छ, जसले उसलाई सामाजिक र दयालु बन्न मद्दत गर्छ।
कसरी सिकाउने:
- बच्चालाई साथीहरूसँग खेल्दा खेलौनाहरू बाँड्न प्रोत्साहित गर्नुहोस्।
- परिवारभित्र बच्चाले अन्य सदस्यहरूसँग कुनै मिठाइ, खेलौना, वा अन्य सामान बाँड्न सक्छ।